سوالات آزمون اخذ پروانه مشاوره خانواده
فایل مورد نظر رایگان میباشد
1.بر ا
ساس کدام دیدگاه اشخاص، با تمرکز بر راه حل ها به جای مشکلات زندگی خود را بهتر می کند؟
|
الف. گشتالتی |
ب. شناختی |
|
ج. سازه نگر* |
د. فمینیست |
2.کدام فن خوشبینی و امید را در درمانجو افزایش می دهد؟
|
الف. سوالات درجه بندی |
ب. سوالات معجزه |
|
ج. بازخورد به درمانجو |
د. سوالات استثنا* |
3. کدام یک از موارد زیر جز ملاک های تدوین اهداف نیستند؟
|
الف. زمان حال |
ب. مثبت بودن |
|
ج. فرایندی |
د. توجه به عملکرد گذشته* |
4. نقد انسان گرایان از نظریه سازه نگر چیست؟
|
الف. توجه بیش از حد به حال |
ب. تک ابزاری بودن* |
|
ج. انکار واقعیت بیرونی |
د. عدم توجه به دانش |
5. پرسش چه موقعی مشکل شما اتفاق نمی افتد؟ چه نوع سوالی را تداعی می کند؟
|
الف. سوال معجزه |
ب. سوال باز |
|
ج. سوال روایت درمانی |
د. سوال استثنا* |
6.در کدام یک از روابط زیر در درمان راه حل مدار ، درمانجو مایل نیست در پیدا کردن راه حل نقش داشته باشد؟
|
الف. شاکی* |
ب. مشتری |
|
ج. ملاقات کننده |
د. مشارکتی |
7. هدف کلی روایت درمانی چیست؟
|
الف. شرح تجربه گذشته با زبانی تازه* |
ب. تغییر روایت فرد |
|
ج. ایجاد تغییر در زندگی کنونی |
د. تغییر فراروایت های حاکم در فرد |
8. کدام یک از رابطه های زیر در درمان راه حل مدار درمانجو راه حل را وابسته به اقدامات فرد دیگری می داند؟
|
الف. ملاقات کننده* |
ب. شاکی |
|
ج. مشارکتی |
د. مشتری |
9. در کدام یک از رویکردهای زیر علت یابی مسئله اهمیت ندارد و هدر دادن وقت تلقی می شود؟
|
الف. راه حل مدار* |
ب. گشتالتی |
|
ج.مراجع محور |
د. تئوری انتخاب |
10. تفاوت روایت درمانگران با درمانگران سنتی در چیست؟
|
الف. فرض های مربوط به مشکل* |
ب. جدا کردن مشکل از فرد |
|
ج. در ساخت شکنی فرض ها |
د. ایجاد داستان جدید برای حل مشکل |
11. متوسط تعداد جلسات درمان راه حل مدار چند جلسه است؟
|
الف. 4 تا 6 جلسه |
ب. 3 تا 5 جلسه* |
|
ج. 5 تا 10 جلسه |
د. 6 تا 10 جلسه |
12 . درمان راه حل گرا در چه مواردی کاربرد ندارد؟
|
ب) مربی گری |
الف) آموزش وپرورش |
|
د) بزهکاری نوجوانان* |
ج) سوء مصرف مواد |
13 . راه حل درمانگران در مورد کسانی که به سختی می توانند بر موارد استثنائی مثبت در مشکلات خود متمرکز شوند چه چیز را مطرح می کند؟
|
ب) پرسش استثنا |
الف) انتخاب |
|
د) راه حل |
ج) پرسش معجزه* |
14. استفاده از واژه های درمانجویان به جای کاربرد اصطلاحاتی روانشناسی و روانپزشکی به کدام ملاک تعیین هدف اشاره دارد ؟
|
ب) عملی بودن |
الف)فرایندی |
|
د)مثبت بودن |
ج) زبان درماجو* |
15. روان درمانگران کارآمد برای درمان کوتاه مدت به چه چیزی نیاز دارند؟
|
ب) شناخت ویژگی های شخصیت |
الف) شناخت ویژگی های هدف های درمانی* |
|
د) شناخت طبقات آسیب روانی |
ج) شناخت ویژگی های شخصیت و طبقات آسیب های روانی |
16. این پرسش که وقتی مشکل حل شد چه کار متفاوتی انجام خواهید داد؟ مربوط به کدام یک از روش های تدوین راه حل است؟
|
الف. تمرکز بر مشکل |
ب. تمرکز بر هدف |
|
ج. انتخاب |
د. تمرکز بر راه حل* |
17. در کدام درمان بیشتر از آنکه بر رابطه درمانی توجه شود بر تکنیک های درمانگر توجه می شود؟
|
الف. درمان های راه حل مدار کوتاه مدت* |
ب. درمان مسئله مدار کوتاه مدت |
|
ج. روایت درمانی |
د. سازه نگری |
18. فرایندهای تغییر در روایت درمانی شامل کدام گزینه نمی شود؟
|
الف. تعیین هدف* |
ب. افزایش آگاهی |
|
ج. انتخاب |
د. شرطی سازی متقابل |
19. در روایت درمانی درمانجو و مشکلش چه نقشی در داستان زندگی فرد دارند؟
|
الف. قربانی و اهریمن* |
ب. ستمگر و مبارز |
|
ج. ناکام کننده و ناکام شده |
د. اجبار کننده و ستم دیده |
20. آغاز روایت درمانی در چه زمینه ای بود؟
|
الف. زوج درمانی |
ب. خانواده درمانی* |
|
ج. کودکان |
د. بزرگسالان |
21. کدام دسته از درمانگران طرفدار زمینه یابی های معدود و تائیدیه های درمانگر هستند؟
|
الف. درمانگران سنتی |
ب. درمانگران راه حل مدار |
|
ج. درمانگران انسانگرا |
د. درمانگران سازه نگر* |
22. پرسش وقتی این گزینه جدید اتفاق افتاد شما چه کار خواهید کرد؟ مربوط به کدام یک از ملاک های تعیین هدف است؟
|
الف. کنترل داشتن درمانگر |
ب. زبان درمانجو |
|
ج. کنترل داشتن درمانجو* |
د. عملی بودن |
23. استعاره خاکشویی برای یافتن طلا برای چه نوع پرسش هایی در درمان راه حل گرا استفاده می شود؟
|
الف. سوالات درجه بندی شده |
ب. سوالات استثنا* |
|
ج. سوالات معجزه |
د. گزینه ب و ج |
24. به وسیله این نوع پرسش درمانجویان با طرح ریزی خیالی موارد استثنا درمی یابند که واقعیت کنونی آنان تنها واقعیت موجود نیست؟
|
الف. پرسش معجزه* |
ب. پرسش درجه بندی شده |
|
ج. پرسش کوتاه |
د. پرسش موارد استثنا |
25. کدام گزینه درباره رهنمود های انتخاب های درمانی درست نیست؟
|
الف. اگر راه حل موثر است نگه اش دار |
ب. اگرراه حل موثر است تقویتش کن* |
|
ج. اگر راه حل موثر است بیشتر انجامش بده |
د. اگر راه حل موثر است تصمیم بگیر و اجرا کن |
26. در سازه نگری واقعیت ما با چه ابزاری ساخته نمی شود؟
|
الف. فرهنگ |
ب. ادراک |
|
ج. زبان |
د. عینیت* |
27. این جمله باور کدام دسته از روان درمان ها ست« ما نمی توانیم گذشته را عوض کنیم، اما می توانیم هدفهای خود را تغییر دهیم»؟
|
الف. روایت درمان گران |
ب. راه حل درمانگران* |
|
ج. سازه نگران |
د. سازه نگری اجتماعی |
28. نقطه تفاوت روایت درمانگران با راه حل درمانگران چیست؟
|
الف. گذشته قابل تغییر است* |
ب. تغییر در زمان حال اتفاق می افتد |
|
ج. آینده توسط خود درمانجو ساخته می شود |
د. واقعیت عینی وجود ندارد |
29. در مرحله اول روایت درمانی افزایش آگاهی درمانجو چه چیزی را باید بشناسد؟
|
الف. روایت زندگی خود |
ب. روایت درمانگر |
|
ج. گفتمان های غالب* |
د. گفتمان درمانجو و درمانگر |
30. در این نوع درمان گفتمان درمانگر درمانجو عنصر مهم درمانی است؟
|
الف. راه حل گرا |
ب. سازه نگر |
|
ج. سازه اجتماعی |
د. روایت درمانی* |
چند مورد از نمونه سوالات خانواده درمانی
مهمترین چهره خانواده درمانی در دهه ۶۶ چه کسی بود؟
الف)ماری بوئن
ب)ناجی
ج)جی هی لی
د)آکرمن
کدام گزینه بیانگر مفهوم انحراف (کجی) است؟
الف)یک خانواده به دو گروه متضاد و رقیب تقسیم می شود.
ب)دو پیام متعارض که از سطوح مختلف ارسال می شود میتواند منجر به ابهام در رفتار و نهایتاً اسکیزوفرنی شود.
ج)یکی از زوجین بعلت اختلال شخصیت بطور چشمگیری بر خانواده استیلا می یابد.
د)درمان روابط انسانی از طریق اعتماد و تهعد حاصل از وفاداری و انصاف بنیاد این رویکرد است.
کدامیک از گرایشات خانواده درمانی توسط سالوادور مینوچین اشاعه یافته است؟
الف)خانواده درمانی ساختی
ب) خانواده درمانی رفتاری
ج) خانواده درمانی تجربی
د) خانواده درمانی راهبردی
کدام گزینه صحیح نمی باشد؟
الف)روش درمان چند سیستمی در رفتارهای ضد اجتماعی نوجوانان و کودکان بکار برده می شود.
ب)مهمترین رخداد خانواده درمانی ، قرار گرفتن خانواده درمانی در بین ۹حرفه اصلی بهداشت روان است.
ج)بجای واژه خانواده درمانی میتوان از رابطه درمانی استفاده کرد.
د)تعادل جویی و انطباق پذیری خانواده در سایبرنتیک نوع دوم مطرح میشود.
اجزای اساسی خانواده درمانی کدامند؟
الف)کارکرد و نتیجه
ب)محتوا و فرایند
ج) محتوا و کارکرد
د) فرایند و نتیجه
پدیده خط مشی خانواده چیست؟
الف)به نمایش گذاشتن شیوه های کلامی و غیرکلامی شخصیت یک خانواده در هنگام مراجعه برای درمان
ب)ایجاد حس اعتماد بین درمانگر و اعضای خانواده
ج)به چالش کشیدن چارچوب فکری اعضای خانواده
د) هیچکدام
کدامیک از مراحل فرایند خانواده درمانی ، پیکره اصلی آن را تشکیل می دهد؟
الف)پیش درمانی
ب)خاتمه درمان
ج)مرحله میانی
د)جلسه ابتدایی
رشد انسان کدامیک از ابعاد زمان را شامل می شود؟
الف)زمان تاریخی
ب)زمان فردی
ج) زمان اجتماعی
د) همه موارد
عبارتست از حالتی است که هیجانات بر افکار غلبه پیدا کرده و فردیت شخص را می بلعد
الف) جایگاه من
ب) گریز عاطفی
ج) واکنش پذیری عاطفی
د) هم آمیختگی با دیگران
فرافکنی عبارتست از…..
الف)زیر منظومه زن و شوهری متعارض ، توجهش را به سمت رفتار ناشایست یک کودک منحرف کند تا استرس را از رابطه
آشوب زده خود دور نماید
ب)فرد از لحاظ فیزیکی و عاطفی از خانواده خود جدا می شود
ج)فرزندی به زیر منظومه زن و شوهری آورده شود تا نقش مسئولانه ای را در مراقبت از خانواده برعهده گیرد
د)والدین بصورت مساوی با فرزندان برخورد نکرده و برای کاهش اضطراب خود به سمت کودکی گرایش پیدا میکنند که از
درجه تمایز یافتگی کمتری برخوردار باشد
طلائی ترن استاندارد درمانی بیانگر کدام رویکرد خانواده درمانی می باشد؟
الف) خانواده درمانی بافت نگر
ب) خانواده درمانی رفتاری – شناختی
ج) خانواده درمانی تجربه گرا
د) خانواده درمانی بوئنی
کدام گزینه بیانگر توالی تقریبی است؟
الف)عبارتست از ارائه پاداش برای هر گام موفقیت آمیز در جهت ایجاد یک رفتار پیچیده
ب)تلاشی است هدفمند برای ارتقای رفتارهای جدید از طریق نشان دادن نمونه های رفتاری
ج)پرداختن به تقویت تا زمانی که منجر به تداوم رفتار شود.
د)هر چیزی است که احتمال وقوع رفتار را در آینده افزایش دهد.
در این نوشتار سعی کرده ایم به انواع نظریه‌های خانواده درمانی از نگاه مشاوره خانواده بپردازیم . گرچه که ممکن است نوشتارهای زیر برای اهل فن و دانشجویان و دانش پژوهان این رشته مفید واقع شود ، اما از علاقه مندان به این حوزه هم دعوت می کنیم تا نگاهی اجمالی به مطالب زیر بیاندازند ، چرا که ممکن است در فهم مطالب مرتبط با مشاوره خانواده ، کمک کننده باشند :
رویکردهای نظری اصلی در حیطه خانواده درمانی از نگاه مشاوره خانواده عبارتند از: خانواده درمانی روان تحلیلی ، خانواده درمانی تجربیاتی ، خانواده درمانی شناختی رفتاری ، خانواده درمانی ساختی ، خانواده درمانی استراتژیک و خانواده درمانی متمرکز بر راه حل.
خانواده‌درمانی از نگاه روان تحلیلی یا روانکاوی
جنبش
خانواده‌درمانی عمدتا تحت تاثیر نظریه سیستم‌ها، گسترش درمان روانکاوی به
حوزه خانواده، پیدایش مراکز راهنمایی کودک و مشاوره زناشویی و گروه‌درمانی
شکل گرفت. در این نگرش و رویکرد، هنجارها و ناهنجاری‌های رفتار فرد در
بستر خانواده، تجزیه و تحلیل، ادراک و درمان میشود. فروید و دیگر
روان‌کاوان از لحاظ نظری و ژرف‌نگری نقش مهمی در بررسی خانواده داشته‌اند،
زیرا بر اهمیت وقایع اوایل کودکی و تاثیر این وقایع بر بزرگسالی، تاکید
می‌کردند و کودکان را تحت روان‌درمانی قرار می‌دادند.
صاحبنظران اصلی
آن ناتان آکرمن ، ویلیامسون ، لایمن واین و تئودور کیدز هستند که شیوه
درمان آنها ریشه در نظریه فروید دارد. در این شیوه فرایندهای ناهشیار اعضای
خانواده به یکدیگر مرتبط دانسته می‌شوند و اعتقاد بر این است که باید روی
نیروهای ناهوشیار که آسیب را به وجود آورده‌اند، کار کرد. نقش درمانگر، یک
معلم یا والد یا مفسر تجربه است. فنون درمانی عبارتند از: تحلیل رویا،
انتقال، رویارویی، تاریخچه زندگی، تمرکز بر نقاط قوت
مکتب خانواده‌درمانی تجربیاتی
این شاخه در دهه ۱۹۶۰ از دل نهضتی مبتنی بر اصالت انسان و اصالت وجود برخاسته بود. در این رویکرد بر تجربه فوری و کنونی در مقابل اطلاعات تاریخچه‌ای تاکید میشود و بر مفاهیمی همچون رویارویی، فرایند، رشد، خودجوشی و عمل تاکید میشود. از نظریه و عوامل ذهنی اجتناب میشود. کیفیت تجربیات مستمر در خانواده، ملاک اندازه‌گیری سلامت روانی و تصمیم‌گیری راجع به مداخلات درمانی است.
امروزه خانواده درمانی تجربیاتی بر عاطفه، یعنی هیجان‌ها تاکید میکند. درمانگرانی که از این رویکرد استفاده میکنند، بر این نکته واقف اند که آگاهی و ابراز احساسات باید ابزاری برای کامرواسازی شخصی و خانوادگی باشد. متخصصانی که با این دیدگاه عمل میکنند، در نظر دارند که ابراز عاطفه باید واسطه جهان شمولی باشد که همه بتوانند آن را در میان بگذارند. از منظر مشاوره خانواده، خانواده سالم خانواده‌ای است که آزادانه زندگی مشترک اعضایش را به شیوه زنده تجربه (احساس و ادراک) میکند. چنین خانواده‌ای از دامنه وسیع هیجان‌ها و رویارویی‌های شخصی حمایت میکند. برعکس خانواده مختل، از قبول خطرات عاطفی می‌پرهیزد و تعاملاتش خشک و نامنعطف است. نظریهپردازان عمده در این مکتب ویرجینیا ستیر، کارل ویتاکر، دوهل، کمپلر، نیپیر، کیث، گرینبرگ، جانسون و پاپ بودند. مفروضه‌های زیربنایی در اغلب کار این نظریهپردازان شامل مشکلات خانواده از سرکوب احساسات، خشکی و انعطاف‌ناپذیری، نفی، تکانه‌ها، فقدان آگاهی، مرگ عاطفی و استفاده بیش از حد از مکانیزم‌های دفاعی ریشه می‌گیرد.
در این رویکرد اهداف اصلی درمان شامل موارد زیر بود:
تاکید بر رشد و نمو، تغییر، خلاقیت، انعطاف‌پذیری، خودجوشی و شوخی است.
آشکار کردن آنچه ناآشکار است.
افزایش نزدیکی عاطفی همسران و انعطاف‌ناپذیری بیهوده
باز کردن دفاع‌ها، افزایش عزت نفس و بهبود پتانسیل برای تجربه کردن
فنون درمانی که اغلب توسط این نظریهپردازان و مشاوران روانشناسی خانواده
مورد استفاده قرار می گرفت شامل: مجسمه‌سازی، صحنه‌آرایی خانواده، شوخی،
مصاحبه با عروسکهای خانواده، هنردرمانی خانواده، بازی نقش، بازسازی
خانواده، بی‌توجهی به نظریه و تاکید بر خودجوشی، در میان گذاشتن احساسات و
ایجاد یک فضای شدید عاطفی، وادار کردن درمانگر به پیروزی در نبرد برای
ساختار و خانواده به پیروزی در نبرد برای ابتکار عمل، ارائه پیشنهادها و
دادن دستورالعمل‌ها
تجربیاتی گراها اعضای خانواده را به تغییر دادن
نقش‌ها ترغیب میکنند و درک آنها را نسبت به خود و دیگران افزایش می‌دهند.
خانواده درمانی تجربه‌نگر انسان گرایانه است. این رویکرد با تمامی اعضای
خانواده به عنوان کسانی که دارای موضع برابر هستند، رفتار میکند. این
رویکرد آگاهی از احساسات را در درون و در میان اعضای خانواده افزایش
می‌دهد. از طریق تمرین‌های با ساختار، دفاع‌های درون و بیرون خانواده را در
هم می‌شکند و بر رشد تاکید و آن را تشویق میکند.
مکتب خانواده‌درمانی‌های رفتاری و شناختی _ رفتاری
از نگاه مشاوره خانواده ، روانشناسی رفتاری بررسی ارتباط میان ذهن و رفتار ما است. پژوهشگران و دانشمندانی که در زمینه‌ی روانشناسی رفتاری مطالعه میکنند، در تلاش اند تا درک کنند دلیل رفتارهای ما چیست و الگوهای رفتارها و اقدامات ما را بشناسند. رفتارگراها معتقدند که واکنش‌های ما به محرک‌های محیطی، اعمال ما را شکل می‌دهند. پژوهشگران این حوزه امیدوارند بتوانند با استفاده از رفتارگرایی به شناخت الگوهای رفتاری و در نتیجه پیش‌بینی رفتار انسان و همچنین حیوانات دست پیدا کنند. در این صورت انسان‌ها می‌توانند رفتارها و عادات فردی بهتری در خود ایجاد کنند و از این طریق جوامع انسانی نیز تبدیل به مکان‌های بهتری برای زندگی شوند.
رفتارگرایی که با نام روانشناسی رفتاری نیز شناخته میشود، یک نظریه‌ی آموزشی بر پایه‌ی این ایده است که همه‌ی رفتارها از طریق شرطی شدن حاصل می‌شوند. شرطی شدن از طریق تعامل با محیط رخ می‌دهد. بر اساس این سبک فکری، رفتار میتواند به روشی منظم و قابل مشاهده و بدون توجه به حالت‌های روانی درونی بررسی شود. در سبک فکری رفتارگرایی، اساسا تنها رفتارهای قابل مشاهده و ملموس باید در نظر گرفته شوند، زیرا شناخت‌ها، احساسات و حالت‌های روانی بسیار ذهنی هستند.
نظریه
پردازان عمده آن ویلیام مسترز، ویرجنیا جانسون، جوزف ولپه، بندورا و …
هستند. این شیوه درمانی به نظریه‌های رفتاری و شناختی معتقد است، رفتار از
طریق پیامدها ابقا یا حذف میشود. رفتارهای نامناسب را میتوان اصلاح کرد.
همین طور شناخت های غیر منطقی را میتوان اصلاح کرده و در نتیجه در تعامدات
و رفتارهای زوجی یا خانوادگی تغییر ایجاد کرد.
درمانگر نقش یک معلم و
متخصص تقویت کننده رفتارهای مناسب را بازی میکند. در این رویکرد از فنون
درمانی تقویت منفی، تعمیم، خاموش سازی، اقتصاد پته‌ای، گریز ذهنی، عبارات
مقابله‌ای منطقی، سرمشق دهی و … استفاده میشود.
مکتب خانواده‌درمانی ساختی
خانواده
درمانی ساخت نگر به خاطر تاکید بر بافت خانواده در پیدایش مسائل و همچنین
یافتن راه حل های درمان آن مشکلات، با رویکردهای دیگر نظام های خانواده،
وجه اشتراک دارد. با وجود این، کاربرد استعاره های فضایی و سازمانی آن، چه
از لحاظ توصیف مشکلات و شناسایی راه حل ها و چه از لحاظ تاکید بر رهنمودها و
دستورات مستقیم و فعال درمانگر، باعث منحصر به فرد بودن این رویکرد می
شود. فرض اصلی این الگو – یعنی اینکه نشانه های فرد را می توان به بهترین
وجه در بستر الگوهای تبادلی خانواده شناخت، اینکه تغییر در سازمان یا
ساختار خانواده باید قبل از تخفیف نشانه ها صورت گیرد، و اینکه درمانگر
باید نقش رهبری را در تغییر ساختار یا بافتی که نشانه از آن نشات گرفته
است، به عهده گیرد – حداقل به مدت دو دهه – تاثیر زیادی بر شیوه کار بسیاری
از خانواده درمانگران داشته است.
نظریه پردازان ساخت نگر بر: کلیت
نظام خانواده، تاثیر سازمان مرتبه ای خانواده و کارکرد بهم پیوسته نظام های
فرعی آن تاکید دارند و آنها را تعیین کننده اصلی بهبود زندگی اعضای
خانواده می دانند.
سالوادور مینوچین ، مونتالوو ، فیشمن ، روزمن و …
نظریه پردازان اصلی این شیوه از خانواده درمانی هستند که کارکرد خانواده را
متضمن ساخت خانواده، زیرمنظومه‌ها و مرزها می‌دانند. درمانگران نقشه
خانواده را به طور ذهنی ترسیم میکنند و در پیاده کردن ساخت مناسب خانواده
تلاش میکنند و در واقع همچون کارگردان تئاتر عمل میکنند. فنون درمانی
عبارتند از: بازسازی، الحاق، تشدید پیام ها ،مرزسازی و … .
خانواده‌درمانی استراتژیک، سیستمی و متمرکز بر راه حل
خانواده
درمانی‌های استراتژیک، سیستمی و متمرکز بر راه‌حل، روش مدار و کوتاه‌مدت
هستند. درمان‌های استراتژیک، سیستمی و متمرکز بر راه‌حل مرهون کار میلتون
اریکسون است. هدف وی در درمان ایجاد تغییر بود. وی به استفاده از منابع خود
مراجعان و طراحی استراتژی خاص برای هر مشکل خاص معتقد بود. اریکسون با
مراجعانش کار می‌کرد تا به آنها کمک کند که برای کمک به خود فعال شوند. وی
این کار را از طریق ارائه دستورالعمل‌ها و پیشنهادات غیرمستقیم به آنها
انجام می‌داد. زمانی که از اقدام‌های مراجعان نتایج سودمندی به دست می آمد،
به کسب بصیرت افراد بی‌توجهی نمی‌‌کرد.
خانواده درمانی‌های استراتژیک،
سیستمی و متمرکز بر راه‌حل، از میراث مشترکی برخوردارند، زیرا همه آنها
عقاید اریکسون را کسب کرده و برخی از روشهای وی را به کار می‌برند – مثل
ملاقات با خانواده‌ها در یک دوره زمانی محدود- با این وجود با یکدیگر
متفاوت اند. نوع اول خانواده درمانی استراتژیک محصول مطالعات بیستون در دهه
۱۹۵۰ است. از فعال‌ترین حامیان جدید این رویکرد، واتسلاویک و ویکلند
هستند. نظریه پردازان این روش عبارتند از: واتسلاویک، ویکلند، هافمن، پن و
رابکین. نوع دوم خانواده درمانی استراتژیک در واشنگتن ایجاد شد. مشهورترین
درمانگران آن هیلی و کلومدنز هستند.
خانواده درمانی سیستمی توسط گروه میلان به وجود آمد. برخی از آنها، پالاتزولی، لویجی، بوسکولو، سگچین و پراتا هستند.
خانواده درمانی متمرکز بر راه‌حل، توسط شیزر و همکاران به وجود آمد.
مدافعان آن عبارتند از: اهانلون، هادسون، دیویس، گورمن و بودمن. مایکل و
ایپستون نیز نوعی از رویکرد متمرکز بر راه‌حل را به نام برون‌سازی ساختند.
نظریهپردازان مهم این رویکردها عبارتند از:
رویکردهای استراتژیک:
هیلی، کلومادنز، اریکسون، واتزلاویج، ویکلند و فیش رویکردهای سیستمی:
پالاتزولی، بوسکلو، سگچین، پاتا، تام، هافمن، پاپ، سیورستین، پن، رابکین،
برگمن، اسلوزکی و کوین
رویکردهای متمرکز بر راه‌حل: شیزر، برگ، اهانلون، واینر- دیویس
در
این رویکردها که برگرفته از تکنیک های مشاوره خانواده می باشد، اعتقاد
براین است که افراد و خانواده‌ها می‌توانند به سرعت تغییر کنند و درمان
باید ساده و عملی باشد. تمرکز روی تغییر رفتارهای مرضی و قواعد ساخت است.
گاهی اوقات شاید نیاز باشد خانواده‌ها برای تغییر به سختی کار کنند و از
فنونی از قبیل: به فعل درآمدن، مراوده‌های خانوادگی، تجربیات شاق، اضداد،
وانمودسازی و مراسم تشریفات استفاده کنند. در سایر موارد، تمرکز روی
استثنائاتی برای راه‌حل‌های ناکارآمد و فرضی و تغییرات جزئی میتواند در
خانواده تفاوت ایجاد کند.
درمانگر در قبال غلبه بر مقاومت خانواده و
طراحی راهبردهایی برای حل مشکلاتی که جدید هستند، مسئول است. یک راه برای
غلبه بر مقاومت، پذیرش مثبت هر آنچه که در خانواده مشکل ایجاد میکند،
است.
کانون درمان روی حل مشکلات موجود، پیدا کردن راه‌حل‌ها و ایجاد
تغییر است. اهداف رفتاری قابل تعریف هدف قرار داده می‌شوند. بینش به حداقل
می‌رسد. آنچه که مشکل نیست نادیده گرفته میشود.
باز تعبیر، استفاده از
دستورالعمل‌ها، استفاده از اضداد، شکستن بازی‌های کثیف، ترویج تغییرات
مرتبه دوم، کمرنگ کردن تعبیر و تفسیر، تعیین تکالیف شاق، تعیین کردن
تشریفات، استفاده از تیم‌ها، تکیه بر فرایند سوالات حلقوی، تمرکز روی
راه‌حل‌های فرضی فنون اصلی مورد استفاده در این رویکردها هستند.
در محیط خانواده برخی اوقات به دلایل مختلف افراد خانواده از هم ناراحت و روابط آن ها به سردی و ناراحتی گرایش پیدا می کند به همین دلیل علم روانشناسی مفهومی با عنوان فامیل تراپی یا خانواده درمانی و نظریه های درمان روابط در خانواده را مطرح می کند.
سابقه تاریخی خانواده درمانی یا فامیلی تراپی:
خانواده درمانی واژه ای است که به روش های کار با خانواده های دارای مشکلات زیستی ، روانی و اجتماعی اطلاق می شود.
تعریف خانواده و خانواده درمانی:
خانواده یک واحدزیستی (بیولوژیکی) است که
تشکیل آن مبتنی بر پیوند زناشویی است که براساس آن افراد دارای رابطه سببی
یا نسبی بوده و با یکدیگر خویشاوندهستند.
خانواده درمانی مداخله‌ای است که بر تغییر تعاملات بین اعضای خانواده
متمرکز است و در آن تلاش میشود کارکرد خانواده به عنوان واحدی متشکل از تک
تک اعضای خانواده بهبود یابد. بالین گری که به خانواده درمانی
می‌پردازد می‌کوشد الگوهای بین نسلی غیرقابل انعطافی را که سبب ناراحتی در
درون افراد یا در روابط بین فردی میشود، درهم بشکند. در خانواده درمانی
میتوان دغدغه‌های هر یک از اعضای خانواده را مطرح نمود. اما این روش
درمانی بیشتر بر روی کودکان موثر است. زیرا واقعیت روزمره کودکان مستقیما
تحت تاثیر بافت خانواده قرار دارد.
خانواده‌درمانی، نوعی گروه‌درمانی است که در آن، واحد درمانی، هسته
خانوادگی است و در جلسات درمانی یک یا چند درمانگر با تمام اعضا
خانواده(یا بخشی از آنها) سر و کار دارد و هدف از آن حل و فصل یا تخفیف
تعارضات بیماری‌زا و اضطراب در درون واحد خانواده است.
چرا باید خانواده درمانی را جدی بگیریم:
هرکسی که مشکلی دارد که مانع زندگی شخصی او
و زندگی اعضای خانواده‌اش شده است میتواند از خانواده‌درمانی بهره بگیرد.
معمولاً، هرچه عملکرد خانواده بهتر باشد، سطح استرس فرد بیمار نیز
پایین‌تر خواهد بود.
خانواده‌درمانی با موفقیت در درمان انواع خانواده‌ها در شرایط بسیار مختلف
بکار رفته است که از آن میان میتوان موارد زیر را نام برد:
• والدینی که در رابطه خود دچار مشکل هستند.
• کودکی که مشکلات رفتاری یا تحصیلی دارد.
• کودکان یا نوجوانانی که در کنار آمدن با یکدیگر دچار مشکلاتی هستند.
• یکی از اعضای خانواده مشکل روانی بلندمدت (مزمن) یا مشکل سوءمصرف مواد، مثل افسردگی حاد یا اعتیاد به الکل داشته باشد.
خانواده درمانی میتواند قبل از آغاز مشکل نیز مفید باشد. برخی خانواده‌ها
وقتی در آستانه تغییری بزرگ در زندگی قرار می‌گیرند، به سراغ این نوع درمان
می‌روند. برای مثال، زن و مردی که هردو از ازدواج قبلی خود دارای فرزند
هستند می‌توانند در هنگام ازدواج و تشکیل خانواده‌ای جدید به سراغ خانواده
درمانی بروند تا به تمام اعضای خانواده کمک کنند که بهتر با هم کنار
بیایند.
مفاهیم خانواده درمانی در جلسات درمان فردی نیز قابل
استفاده بوده و برای کسانی که از خانواده‌های مشکل‌دار یا بیمار آمده‌اند
بسیار مفید خواهد بود. بزرگسالانی که در خانواده‌هایی با عملکرد ضعیف بزرگ
شده‌اند نیز می‌توانند از درمان‌های فردی مبتنی بر مفاهیم خانواده‌درمانی
بهره گیرند
نظریه های خانواده درمانی:
۱- درمان های ترکیبی– التقاطی:
خانواده درمانی به عنوان شاخه جدیدی از علم روانشناسی در نیمهدوم قرن بیستم پدید آمد. جنبش خانواده درمانی
عمدتا تحت تأثیر نظریه سیستم ها،گسترشدرمان روانکاوی به حوزه خانواده ،
پیدایش مراکز راهنمایی کودک و مشاوره زناشویی وگروه درمانی شکل گرفت.
۲-خانواده درمانی مبتنی بر روان تحلیلی:
صاحبنظران اصلی آن ناتان آکرمن ، ویلیامسون، لایمن واین و تئودور کیدز
هستند که شیوه درمان آنها ریشه در نظریه فروید دارد. دراین شیوه فرایندهای
ناهشیار اعضای خانواده به یکدیگر مرتبط دانسته می شوند و اعتقادبر این است
که بایستی روی نیروهای ناهشیار که آسیب را بوجود آورده اند، کار کرد.
۳- خانواده درمانی تجربیاتی:
در این رویکرد خانواده درمانگر تلاش می کند انعطاف پذیری ، صمیمیت ، عزت
نفس ،پتانسیل برای تجربه را در خانواده افزایش دهد و از فنون مجسمه سازی ،
صحنه آراییخانوادگی ، شوخی ، مصاحبه با عروسکهای خانواده ، هنردرمانی
خانواده ، بازی نقش ،بازسازی خانواده و … استفاده می شود.
۴- خانواده درمانی های رفتاری و شناختی _ رفتاری:
نظریه پردازان عمده آن ویلیاممسترز ، ویرجنیا جانسون ، جوزف ولپه ، بندورا و
… هستند. این شیوه درمانی بر اساسنظریه های رفتاری و شناختی معتقد است،
رفتار از طریق پیامدها ابقا یا حذف می شود.
۵- خانواده درمانی ساختی:
سالوادور مینوچین ، مونتالوو ، فیشمن ، روزمن و … نظریهپردازان اصلی این شیوه از خانواده درمانی
هستند که کارکرد خانواده را متضمن ساختخانواده ، زیر منظومه ها و مرزها می
دانند. درمانگران نقشه خانواده را بطور ذهنیترسیم می کنند و در پیاده کردن
ساخت مناسب خانواده تلاش می کنند و در واقع همچونکارگردان تئاتر عمل می
کنند.
۶- خانواده درمانی های استراتژیک ، سیستمی و متمرکز بر راه حل:
این سه رویکرد روشمدار و کوتاه مدت هستند که هر سه مرهون کار میلتون
اریکسون می باشند و از میراثمشترکی برخوردارند. هدف ، شیوه کار و فنون مورد
استفاده در این سه رویکرد مشابهیکدیگر است و از فنونی چون باز تعبیر ،
کمرنگ کردن تعبیر و تفسیر ، تعیین تکالیفشاق ، تکیه بر فرایند سوالات حلقوی
، تمرکز روی راه حلهای فرضی ، تعیین کردنتشریفات و … استفاده می شود.
۷- خانواده درمانی سیستمی:
خانواده درمانی سیستمی در واقع کوششی برای درک خانواده به مثابه یک سیستم
(و نه افرادی که صرفا با هم در یک محل زندگی می کنند)و به مثابه زیرسیستمی
تحت تاثیر عوامل موجود در محیط بزرگترو اعضاء برای حفظ تعادل خودفعالیت می
کنند.این رویکرد را اولین بار ون برتالانفی مطرح کرد.
کارایی این روش تا چه حد است
خانواده درمانی در رفع مشکلات ارتباطی اعضای خانواده مفید بوده و میتواند
به کاهش علایمی مانند اختلالات تغذیه یا مشکلات مصرف الکل کمک کند. اما
ممکن است به انواع خاص‌تر درمان، مانند درمان شناختی-رفتاری یا داروها نیز
نیاز باشد.
خطرات خانواده درمانی
• اگر خانواده درمانی توسط مشاور مجرب و به درستی مدیریت نشود، میتواند برخی مشکلات را تشدید کند.
• اگر درمان خیلی زود متوقف شود ممکن است نتواند مشکلات را به طور کامل حل کند.
• اگر یکی از اعضای خانواده از مشارکت در روند درمان امتناع کند ممکن است کارایی این درمان کاهش یابد.
نکاتی که باید از قبل باید بدانید
برای رسیدن به بهترین نتیجه، باید تمام اعضای خانواده برای رسیدن به اهداف مشترک با مشاور همراهی کنند.
