بیان ابعاد و مؤلفههای پژوهش
در چارچوب مدلسازی نظام سلامت ایران، این پژوهش بهدنبال شناسایی و تحلیل ابعاد نظری، مؤلفههای استخراجشده، و شاخصهای سنجش مشارکت ذینفعان است که با الهام از نظریههای حکمرانی مشارکتی، مدیریت ذینفعان، چارچوبهای سیاستگذاری سلامت (مانند WHO, 2022)، و آموزههای اسلامی-ایرانی (مانند آیات قرآنی و نهجالبلاغه) تدوین شدهاند. این چارچوب بر تحلیل کیفی و کمی ابعاد و مؤلفههای مؤثر بر نظام سلامت تأکید دارد و از اصطلاحات متغیرمحور (مانند متغیرهای مستقل، وابسته، و میانجی) اجتناب میکند.
1. ابعاد نظری مشارکت ذینفعان
مشارکت ذینفعان بهعنوان بعد نظری اصلی پژوهش در نظر گرفته شده است که چیستی و چگونگی همکاری گروههای مختلف (دولت، مردم، بخش خصوصی، نهادهای مدنی، دانشگاهها، صنوف پزشکی، و بیمهها) در تصمیمسازی و اجرای سیاستهای سلامت را تبیین میکند. این بعد شامل مؤلفههای استخراجشده زیر است:
- میزان و کیفیت مشارکت رسمی و غیررسمی: شامل فعالیتهای مشارکتی در سیاستگذاری، برنامهریزی، و اجرا.
- سطح نفوذ و نقش ذینفعان: میزان تأثیرگذاری گروههای مختلف در تصمیمگیریهای سلامت.
- شفافیت در نقشها و مسئولیتها: وضوح در وظایف و پاسخگویی ذینفعان.
- سازوکارهای نهادی برای مشارکت: وجود ساختارها و فرآیندهای تسهیلکننده همکاری.
شاخصهای سنجش:
- تعداد و تنوع جلسات مشارکتی برگزارشده.
- میزان رضایت ذینفعان از فرآیندهای تصمیمگیری (سنجش با پرسشنامه لیکرت).
- تحلیل محتوای اسناد و آییننامههای مرتبط با مشارکت.
2. ابعاد نظری نظام سلامت کارآمد
نظام سلامت کارآمد بهعنوان بعد محوری نتیجه پژوهش تعریف میشود که هدف آن ارتقای کیفیت سیاستگذاری و ارائه خدمات سلامت است. این بعد شامل مؤلفههای استخراجشده زیر است:
- هماهنگی بینبخشی و سیاستی: انسجام در سیاستها و همکاری بین نهادهای سلامت.
- عدالت در دسترسی به خدمات: توزیع عادلانه منابع و خدمات سلامت.
- پاسخگویی به نیازهای جامعه: تطابق خدمات با انتظارات عمومی.
- شفافیت و اثربخشی سیاستها: وضوح و کارآمدی در اجرای برنامههای سلامت.
شاخصهای سنجش:
- شاخصهای بینالمللی مانند Health System Governance Index (WHO, 2022).
- نرخ دسترسی به خدمات سلامت در مناطق مختلف (دادههای آماری).
- میزان رضایت عمومی از نظام سلامت (سنجش با پرسشنامه).
3. ابعاد زمینهای و مداخلهای
ابعاد زمینهای و مداخلهای، عواملی هستند که بر چگونگی تعامل مشارکت ذینفعان با نظام سلامت اثر میگذارند. این ابعاد شامل مؤلفههای استخراجشده زیر هستند:
- ساختار سیاسی و اداری: میزان تمرکزگرایی یا تمرکززدایی در نظام سلامت.
- قوانین و مقررات: چارچوبهای قانونی حمایتکننده یا محدودکننده مشارکت.
- ظرفیت نهادی: توان سازمانهای سلامت برای تعامل بینبخشی.
- فرهنگ سازمانی و اعتماد: سطح اعتماد بین نهادها، ذینفعان، و مردم.
شاخصهای سنجش:
- تحلیل محتوای قوانین و سیاستهای سلامت.
- ارزیابی ظرفیت نهادی با ابزارهای استاندارد (مانند چکلیست OECD, 2021).
- سنجش اعتماد عمومی و سازمانی از طریق مصاحبههای کیفی و پرسشنامه.
4. عوامل کنترلی
برای افزایش دقت پژوهش، برخی عوامل کنترلی در نظر گرفته شدهاند که بهصورت شاخصهای سنجش تحلیل میشوند:
- سطح تحصیلات ذینفعان: تأثیر دانش و تخصص بر کیفیت مشارکت.
- تجربه سیاستگذاری: سابقه فعالیت در تصمیمگیریهای سلامت.
- منابع مالی و فنی: دسترسی به بودجه و فناوریهای موردنیاز.
شاخصهای سنجش:
- درصد ذینفعان با تحصیلات عالی در نمونه پژوهش.
- میانگین سالهای تجربه سیاستگذاری (دادههای پرسشنامه).
- میزان بودجه تخصیصیافته به برنامههای سلامت (دادههای آماری).
چارچوب مفهومی
ابعاد نظری، مؤلفههای استخراجشده، و شاخصهای سنجش در این پژوهش با رویکرد آمیخته اکتشافی (کیفی دادهبنیاد، دلفی، و کمی) استخراج و تأیید شدهاند. این چارچوب با الهام از آیات قرآنی (مانند «وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ»، شوری: 38) و آموزههای اسلامی-ایرانی (مانند تأکید نهجالبلاغه بر عدالت و پاسخگویی) بومیسازی شده و با مدلهای بینالمللی مانند چارچوب حکمرانی سلامت WHO (2022) تلفیق شده است. روابط بین ابعاد و مؤلفهها از طریق تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر (نرمافزارهای SPSS و LISREL) بررسی شده و مدل نهایی ارائه میگردد.
اهداف پژوهش
هدف کلی
ارائه یک مدل مفهومی از نظام حکمرانی بهداشت ایران بر اساس تحلیل ابعاد، مؤلفهها، و شاخصهای مشارکت ذینفعان.
اهداف فرعی
1. شناسایی ابعاد مفهومی مؤثر بر حکمرانی بهداشت ایران.
2. استخراج مؤلفهها و شاخصهای مشارکت ذینفعان در نظام حکمرانی بهداشت.
3. تبیین چگونگی تعامل ابعاد و مؤلفهها در ساختار مدل حکمرانی بهداشت.
4. ارزیابی چالشها، فرصتها، و موانع نهادی در مشارکت ذینفعان نظام حکمرانی بهداشت.
5. ارائه راهبردهای عملیاتی برای تقویت مشارکت ذینفعان در نظام حکمرانی بهداشت.
سؤالات پژوهش
سؤال اصلی
چیستی ابعاد، مؤلفهها، و شاخصهای مدل مفهومی نظام حکمرانی بهداشت ایران با تأکید بر مشارکت ذینفعان چیست؟
سؤالات فرعی
1. ابعاد مؤثر بر مشارکت ذینفعان در حکمرانی بهداشت چیست؟
2. چه مؤلفههایی ساختار مدل حکمرانی بهداشت را شکل میدهند؟
3. شاخصهای مناسب برای ارزیابی مشارکت ذینفعان کدامند؟
4. چگونگی تعامل ابعاد و مؤلفهها در مدل حکمرانی بهداشت چیست؟
5. مشارکت مؤثر ذینفعان چه پیامدهایی برای کارآمدی و شفافیت نظام حکمرانی بهداشت دارد؟
6. یافتههای حاصل از تحلیل ابعاد و مؤلفهها تا چه حد قابلیت تعمیم به سایر حوزههای حکمرانی را دارند؟
روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها
پژوهش حاضر با استفاده از روش آمیخته اکتشافی (ترکیبی از روشهای کیفی و کمی) انجام شده است تا ابعاد نظری، مؤلفههای استخراجشده، و شاخصهای سنجش مشارکت ذینفعان در نظام حکمرانی بهداشت ایران شناسایی و تحلیل شوند. این روش در سه مرحله اصلی طراحی شده است: 1) مرحله کیفی با رویکرد دادهبنیاد، 2) مرحله دلفی برای تأیید مدل، و 3) مرحله کمی برای آزمون مدل. در ادامه، هر مرحله با جزئیات روشها، ابزارها، و فرآیند تجزیه و تحلیل دادهها شرح داده میشود.
1. مرحله کیفی: نظریه دادهبنیاد
روش:
برای شناسایی ابعاد نظری و مؤلفههای مشارکت ذینفعان، از رویکرد نظریه دادهبنیاد (Grounded Theory) مبتنی بر روش اشتراوس و کوربین (1998) استفاده شد. این روش بهدلیل توانایی در استخراج مفاهیم و مقولهها از دادههای واقعی و تدوین مدل مفهومی بومی مناسب این پژوهش بود.
ابزار گردآوری دادهها:
- مصاحبههای نیمهساختاریافته: مصاحبههایی با 21 نفر از خبرگان نظام سلامت (شامل مدیران ارشد، سیاستگذاران، اساتید دانشگاه، و نمایندگان سازمانهای مردمنهاد) انجام شد. انتخاب خبرگان با روش نمونهگیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت.
- بررسی متون و اسناد: آیات قرآنی (مانند آیه 38 سوره شوری: «وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ»)، روایات اسلامی (مانند نهجالبلاغه)، و اسناد سیاستی (مانند سیاستهای کلی سلامت، 1393) برای استخراج مفاهیم بومی تحلیل شدند.
- مطالعه پیشینه: بررسی پژوهشهای داخلی و خارجی (مانند WHO, 2022؛ OECD, 2021) برای تکمیل چارچوب نظری.
تجزیه و تحلیل دادهها:
- کدگذاری: دادههای مصاحبهها و متون با نرمافزار MAXQDA در سه سطح کدگذاری تحلیل شدند:
- کدگذاری باز: استخراج 119 مفهوم کلیدی (مانند تخصص مشارکتی، شفافیت، و اعتماد).
- کدگذاری محوری: طبقهبندی مفاهیم در 25 مقوله (مانند نگرشهای مشارکتی، ساختارهای نهادی).
- کدگذاری انتخابی: سازماندهی مقولهها در 12 مقوله اصلی و 6 بعد مدل پارادایمی شامل:
- شرایط علی: تخصص و نگرشهای ذینفعان.
- پدیده اصلی: گرایش و تعهد به مشارکت ذینفعان.
- شرایط زمینهای: ویژگیهای فردی و سازمانی.
- شرایط مداخلهگر: محدودیتهای قانونی و محیطی.
- راهبردها: راهبردهای خرد (آموزش) و کلان (سیاستگذاری).
- پیامدها: کارآمدی، شفافیت، و عدالت در نظام سلامت.
- اعتبارسنجی: برای اطمینان از اعتبار یافتههای کیفی، از روشهای بازبینی توسط مشارکتکنندگان (Member Check) وسازی دادهها (Triangulation) با استفاده از منابع چندگانه (مصاحبه، متون، پیشینه) استفاده شد.
خروجی: مدل مفهومی اولیه با 6 بعد پارادایمی، شامل ابعاد نظری و مؤلفههای استخراجشده، تدوین شد.
2. مرحله دلفی: تأیید مدل اولیه
روش:
برای اصلاح و تأیید مدل مفهومی اولیه، از روش دلفی استفاده شد. این روش بهدلیل توانایی در دستیابی به اجماع خبرگان برای تأیید ابعاد، مؤلفهها، و شاخصهای مدل مناسب بود.
ابزار گردآوری دادهها:
- پرسشنامه دلفی: پرسشنامهای محققساخته بر اساس یافتههای کیفی (مفاهیم، مقولهها، و ابعاد) طراحی شد. این پرسشنامه شامل سؤالاتی درباره تناسب ابعاد نظری (مانند شرایط علی)، مؤلفهها (مانند تخصص مشارکتی)، و شاخصهای سنجش (مانند تعداد جلسات مشارکتی) بود.
- جامعه و نمونه: همان 21 خبره مرحله کیفی بهعنوان پانل دلفی انتخاب شدند.
تجزیه و تحلیل دادهها:
- پرسشنامه در دو مرحله توزیع شد:
- مرحله اول: خبرگان مدل اولیه را ارزیابی کرده و پیشنهادات اصلاحی ارائه دادند (مانند افزودن شاخصهای بومی مانند ارجاع به ارزشهای اسلامی).
- مرحله دوم: مدل بازنگریشده مجدداً برای تأیید نهایی توزیع شد. اجماع با معیار میانگین امتیاز ≥ 4 (در مقیاس لیکرت 5 درجهای) و ضریب توافق کندال ≥ 0.7 تأیید شد.
- تحلیل دادهها با نرمافزار SPSS انجام شد تا میانگین، انحراف معیار، و ضریب توافق محاسبه شود.
خروجی: مدل مفهومی نهایی با ابعاد، مؤلفهها، و شاخصهای تأییدشده توسط خبرگان.
3. مرحله کمی: آزمون مدل
روش:
برای آزمون روابط بین ابعاد و مؤلفههای مدل و ارزیابی شاخصهای سنجش، از روشهای کمی شامل تحلیل عاملی تأییدی (CFA) و تحلیل مسیر استفاده شد. این روشها برای بررسی ساختار مدل و روابط بین ابعاد نظری (مانند شرایط علی و پدیده اصلی) و پیامدها مناسب بودند.
ابزار گردآوری دادهها:
- پرسشنامه محققساخته: پرسشنامهای با مقیاس لیکرت پنجدرجهای (کاملاً موافق تا کاملاً مخالف) بر اساس مؤلفهها و شاخصهای تأییدشده در مرحله دلفی طراحی شد. این پرسشنامه شامل آیتمهایی برای سنجش:
- ابعاد نظری (مانند تخصص مشارکتی، نگرشها).
- مؤلفههای استخراجشده (مانند رفتارهای مشارکتی، شفافیت).
- شاخصهای سنجش (مانند تعداد جلسات مشارکتی، رضایت ذینفعان).
- جامعه و نمونه: جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان نظام سلامت وزارت بهداشت بود. نمونهای به حجم 320 نفر با روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شد.
- اعتبار و پایایی: اعتبار پرسشنامه با اعتبار محتوا (تأیید توسط خبرگان) و اعتبار سازه (تحلیل عاملی اکتشافی) تأیید شد. پایایی با آلفای کرونباخ ≥ 0.8 برای تمام مقیاسها محاسبه شد.
تجزیه و تحلیل دادهها:
- تحلیل عاملی تأییدی (CFA): برای بررسی ساختار مدل و تأیید برازش ابعاد و مؤلفهها با نرمافزار LISREL انجام شد. شاخصهای برازش شامل CFI > 0.9، TLI > 0.9، و RMSEA < 0.08 بودند.
- تحلیل مسیر: برای آزمون روابط بین ابعاد (مانند تأثیر شرایط علی بر پدیده اصلی و پیامدها) با نرمافزار LISREL انجام شد. ضرایب مسیر و معناداری آنها (p-value < 0.05) بررسی شدند.
- تحلیل توصیفی: میانگین، انحراف معیار، و توزیع دادهها با نرمافزار SPSS محاسبه شد.
- نتایج: تمامی روابط مدل بهجز تأثیر محدودیتهای مداخلهگر بر راهبردهای کلان تأیید شدند. شاخصهای برازش نشاندهنده تناسب مدل با دادهها بودند (CFI = 0.92، RMSEA = 0.06).
خروجی: مدل نهایی نظام حکمرانی بهداشت ایران با ابعاد نظری، مؤلفههای استخراجشده، و شاخصهای سنجش تأییدشده ارائه شد.
ابزارهای تکمیلی
- نرمافزار MAXQDA: برای کدگذاری کیفی و تحلیل محتوای مصاحبهها و متون.
- نرمافزار SPSS: برای تحلیلهای توصیفی، پایایی، و دلفی.
- نرمافزار LISREL: برای تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر.
- چکلیستها و اسناد: برای ارزیابی ساختارهای نهادی و شاخصهای بومی (مانند ارجاع به ارزشهای اسلامی).
انطباق با رویکرد اسلامی-ایرانی
تحلیل دادهها با تأکید بر ارزشهای اسلامی-ایرانی (مانند عدالت، شفافیت، و مشارکت برگرفته از آیات قرآنی و نهجالبلاغه) انجام شد. برای مثال، مؤلفههایی مانند «تعهد به ارزشهای اسلامی» از تحلیل متون استخراج و در مدل گنجانده شدند. همچنین، شاخصهای سنجش با اسناد بومی (مانند سیاستهای کلی سلامت) هماهنگ شدند.
**روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها**
پژوهش حاضر با استفاده از **روش آمیخته اکتشافی** (ترکیبی از روشهای کیفی و کمی) انجام شده است تا ابعاد نظری، مؤلفههای استخراجشده، و شاخصهای سنجش مشارکت ذینفعان در نظام حکمرانی بهداشت ایران شناسایی و تحلیل شوند. این روش در سه مرحله اصلی طراحی شده است: 1) مرحله کیفی با رویکرد دادهبنیاد، 2) مرحله دلفی برای تأیید مدل، و 3) مرحله کمی برای آزمون مدل. در ادامه، هر مرحله با جزئیات روشها، ابزارها، و فرآیند تجزیه و تحلیل دادهها شرح داده میشود.
### 1. مرحله کیفی: نظریه دادهبنیاد**روش:** برای شناسایی ابعاد نظری و مؤلفههای مشارکت ذینفعان، از رویکرد **نظریه دادهبنیاد** (Grounded Theory) مبتنی بر روش اشتراوس و کوربین (1998) استفاده شد. این روش بهدلیل توانایی در استخراج مفاهیم و مقولهها از دادههای واقعی و تدوین مدل مفهومی بومی مناسب این پژوهش بود.
**ابزار گردآوری دادهها:** - **مصاحبههای نیمهساختاریافته:** مصاحبههایی با 21 نفر از خبرگان نظام سلامت (شامل مدیران ارشد، سیاستگذاران، اساتید دانشگاه، و نمایندگان سازمانهای مردمنهاد) انجام شد. انتخاب خبرگان با روش **نمونهگیری هدفمند** و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت.- **بررسی متون و اسناد:** آیات قرآنی (مانند آیه 38 سوره شوری: «وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَیْنَهُمْ»)، روایات اسلامی (مانند نهجالبلاغه)، و اسناد سیاستی (مانند سیاستهای کلی سلامت، 1393) برای استخراج مفاهیم بومی تحلیل شدند.- **مطالعه پیشینه:** بررسی پژوهشهای داخلی و خارجی (مانند WHO, 2022؛ OECD, 2021) برای تکمیل چارچوب نظری.
**تجزیه و تحلیل دادهها:** - **کدگذاری:** دادههای مصاحبهها و متون با نرمافزار **MAXQDA** در سه سطح کدگذاری تحلیل شدند: - **کدگذاری باز:** استخراج 119 مفهوم کلیدی (مانند تخصص مشارکتی، شفافیت، و اعتماد). - **کدگذاری محوری:** طبقهبندی مفاهیم در 25 مقوله (مانند نگرشهای مشارکتی، ساختارهای نهادی). - **کدگذاری انتخابی:** سازماندهی مقولهها در 12 مقوله اصلی و 6 بعد مدل پارادایمی شامل: - **شرایط علی:** تخصص و نگرشهای ذینفعان. - **پدیده اصلی:** گرایش و تعهد به مشارکت ذینفعان. - **شرایط زمینهای:** ویژگیهای فردی و سازمانی. - **شرایط مداخلهگر:** محدودیتهای قانونی و محیطی. - **راهبردها:** راهبردهای خرد (آموزش) و کلان (سیاستگذاری). - **پیامدها:** کارآمدی، شفافیت، و عدالت در نظام سلامت.- **اعتبارسنجی:** برای اطمینان از اعتبار یافتههای کیفی، از روشهای **بازبینی توسط مشارکتکنندگان** (Member Check) و **三角سازی دادهها** (Triangulation) با استفاده از منابع چندگانه (مصاحبه، متون، پیشینه) استفاده شد.
**خروجی:** مدل مفهومی اولیه با 6 بعد پارادایمی، شامل ابعاد نظری و مؤلفههای استخراجشده، تدوین شد.
### 2. مرحله دلفی: تأیید مدل اولیه**روش:** برای اصلاح و تأیید مدل مفهومی اولیه، از روش **دلفی** استفاده شد. این روش بهدلیل توانایی در دستیابی به اجماع خبرگان برای تأیید ابعاد، مؤلفهها، و شاخصهای مدل مناسب بود.
**ابزار گردآوری دادهها:** - **پرسشنامه دلفی:** پرسشنامهای محققساخته بر اساس یافتههای کیفی (مفاهیم، مقولهها، و ابعاد) طراحی شد. این پرسشنامه شامل سؤالاتی درباره تناسب ابعاد نظری (مانند شرایط علی)، مؤلفهها (مانند تخصص مشارکتی)، و شاخصهای سنجش (مانند تعداد جلسات مشارکتی) بود.- **جامعه و نمونه:** همان 21 خبره مرحله کیفی بهعنوان پانل دلفی انتخاب شدند.
**تجزیه و تحلیل دادهها:** - پرسشنامه در دو مرحله توزیع شد: - **مرحله اول:** خبرگان مدل اولیه را ارزیابی کرده و پیشنهادات اصلاحی ارائه دادند (مانند افزودن شاخصهای بومی مانند ارجاع به ارزشهای اسلامی). - **مرحله دوم:** مدل بازنگریشده مجدداً برای تأیید نهایی توزیع شد. اجماع با معیار **میانگین امتیاز ≥ 4** (در مقیاس لیکرت 5 درجهای) و **ضریب توافق کندال ≥ 0.7** تأیید شد.- تحلیل دادهها با نرمافزار **SPSS** انجام شد تا میانگین، انحراف معیار، و ضریب توافق محاسبه شود.
**خروجی:** مدل مفهومی نهایی با ابعاد، مؤلفهها، و شاخصهای تأییدشده توسط خبرگان.
### 3. مرحله کمی: آزمون مدل**روش:** برای آزمون روابط بین ابعاد و مؤلفههای مدل و ارزیابی شاخصهای سنجش، از روشهای کمی شامل **تحلیل عاملی تأییدی (CFA)** و **تحلیل مسیر** استفاده شد. این روشها برای بررسی ساختار مدل و روابط بین ابعاد نظری (مانند شرایط علی و پدیده اصلی) و پیامدها مناسب بودند.
**ابزار گردآوری دادهها:** - **پرسشنامه محققساخته:** پرسشنامهای با مقیاس لیکرت پنجدرجهای (کاملاً موافق تا کاملاً مخالف) بر اساس مؤلفهها و شاخصهای تأییدشده در مرحله دلفی طراحی شد. این پرسشنامه شامل آیتمهایی برای سنجش: - ابعاد نظری (مانند تخصص مشارکتی، نگرشها). - مؤلفههای استخراجشده (مانند رفتارهای مشارکتی، شفافیت). - شاخصهای سنجش (مانند تعداد جلسات مشارکتی، رضایت ذینفعان).- **جامعه و نمونه:** جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان نظام سلامت شهر تهران بود. نمونهای به حجم 320 نفر با روش **نمونهگیری خوشهای** انتخاب شد.- **اعتبار و پایایی:** اعتبار پرسشنامه با **اعتبار محتوا** (تأیید توسط خبرگان) و **اعتبار سازه** (تحلیل عاملی اکتشافی) تأیید شد. پایایی با **آلفای کرونباخ ≥ 0.8** برای تمام مقیاسها محاسبه شد.
**تجزیه و تحلیل دادهها:** - **تحلیل عاملی تأییدی (CFA):** برای بررسی ساختار مدل و تأیید برازش ابعاد و مؤلفهها با نرمافزار **LISREL** انجام شد. شاخصهای برازش شامل **CFI > 0.9**، **TLI > 0.9**، و **RMSEA < 0.08** بودند.- **تحلیل مسیر:** برای آزمون روابط بین ابعاد (مانند تأثیر شرایط علی بر پدیده اصلی و پیامدها) با نرمافزار LISREL انجام شد. ضرایب مسیر و معناداری آنها (p-value < 0.05) بررسی شدند.- **تحلیل توصیفی:** میانگین، انحراف معیار، و توزیع دادهها با نرمافزار **SPSS** محاسبه شد.- **نتایج:** تمامی روابط مدل بهجز تأثیر محدودیتهای مداخلهگر بر راهبردهای کلان تأیید شدند. شاخصهای برازش نشاندهنده تناسب مدل با دادهها بودند (CFI = 0.92، RMSEA = 0.06).
**خروجی:** مدل نهایی نظام حکمرانی بهداشت ایران با ابعاد نظری، مؤلفههای استخراجشده، و شاخصهای سنجش تأییدشده ارائه شد.
### ابزارهای تکمیلی- **نرمافزار MAXQDA:** برای کدگذاری کیفی و تحلیل محتوای مصاحبهها و متون.- **نرمافزار SPSS:** برای تحلیلهای توصیفی، پایایی، و دلفی.- **نرمافزار LISREL:** برای تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر.- **چکلیستها و اسناد:** برای ارزیابی ساختارهای نهادی و شاخصهای بومی (مانند ارجاع به ارزشهای اسلامی).
### انطباق با رویکرد اسلامی-ایرانیتحلیل دادهها با تأکید بر ارزشهای اسلامی-ایرانی (مانند عدالت، شفافیت، و مشارکت برگرفته از آیات قرآنی و نهجالبلاغه) انجام شد. برای مثال، مؤلفههایی مانند «تعهد به ارزشهای اسلامی» از تحلیل متون استخراج و در مدل گنجانده شدند. همچنین، شاخصهای سنجش با اسناد بومی (مانند سیاستهای کلی سلامت) هماهنگ شدند.